Abril rojo

Assistent-officier van justitie Chacaltana, levend in de papieren werkelijkheid van de wetboeken, wordt geconfronteerd met diverse moorden en het volstrekt wetteloze gedrag van politie en leger. Het is begin 2000 in Ayacucho. Lima wil horen dat Sendero Luminoso is verslagen, Fujimori wil herkozen worden. Chacaltana raakt het spoor kwijt tussen verschrikking, verwarring, ambitie, liefde, en de gebeurtenissen uit het eigen verleden die hij zich niet wil herinneren.

Aanvankelijk dacht ik een politieke roman te gaan lezen: het eerste motto stelt min of meer dat politiek geweld onvermijdelijk en misschien wel te rechtvaardigen is in een samenleving die zo corrupt en extreem ongelijk is als de Peruaanse. De twee andere motto's zijn citaten van Sendero-leider Guzmán en van Helmuth von Moltke, een Pruisische generaal die door Sendero werd geciteerd over de positieve aspecten van oorlog. Aan het begin lijkt het boek een satire op de wereldvreemdheid van Chacaltana enerzijds en de boosaardigheid van de militairen anderszins. Later lijkt het soms alsof iedereen bloed aan zijn handen heeft. Ook Chacaltana is een verkrachter en een moordenaar. Het boek wordt dan meer een psychologische thriller.

Aan het eind van het boek is de militaire commandant van de stad niet meer helemaal compos mentis. Hij lijkt te worden vervolgd door de doden die hij en zijn companen op hun geweten hebben. Zo af en toe lijken die doden, of hun familieleden, ook in te breken in het verhaal, als ze in gebrekkige spelling en zonder interpunctie het perspectief geven van de slachtoffers van de vuile oorlog.

Het boek begint met een officieel rapport dat door Chacaltana wordt getikt. De lezer gaat begrijpen dat Chacaltana geen benul heeft van hoe het er buiten zijn bureau aan toegaat. Het boek sluit af met een ander officieel rapport, nu een rapport over de gebeurtenissen waarover het boek vertelt. Opnieuw een papieren werkelijkheid die met de echte niets heeft uit te staan, maar nu getikt door een officier van de inlichtingendienst, die heel goed weet dat zijn rapport van het begin tot het eind is gelogen.

Los van literaire merites (ik geloof niet dat ik het boek zo heel goed vind, ik heb het gevoel dat de schrijver niet zo goed wist wat voor boek hij wilde schrijven) een geweldig boek voor wie zich verdiept in de cultuur en geschiedenis van Peru. Veel couleur locale, uitgebreide toelichting op de viering van de Semana santa in Ayacucho en veel onverwerkt verleden. Het Spaans is ook niet zo moeilijk.